Zabytki Salonik
Kalispera Kochani! W Salonikach byłam już kilkakrotnie. Za każdym razem zwiedzałam miasto z licencjonowanym przewodnikiem. Nie miałam jeszcze okazji przyjechać tu sama, na kilka dni, by obejrzeć mniej znane punkty miasta. Dziś chcę z Wami podzielić się informacjami, o miejscach które sama zwiedziłam. Zacznijmy jednak od początku, a mianowicie od nazwy.
Ciekawa jest sama etymologia nazwy Saloniki. Thesalonika, była przyrodnią siostrą Aleksandra Wielkiego. Kasander, jeden z diadochów pojął ją za żonę i na jej cześć założył miasto Thesaloniki. Samo imię składa się z dwóch członów Θεσσαλῶν (Thessalon) και Νίκη (Niki), co oznacza zwycięstwo nad Tesalią (grecką krainą). Turcy w czasach osmańskich nie mogąc wymówić słowa Thesaloniki, przekształcili je na Saloniki. My również używamy skróconej nazwy. Grecy z kolei zawsze powiedzą Thesaloniki i to jest prawdiłowa nazwa miasta.
Spacer rozpoczniemy od bulwaru, na którym znajduje się Biała Wieża. Wybudowana w XV wieku, w czasach tureckiej okupacji, dziś jest symbolem miasta. Wysoka na 34 metry, ma sześć pięter, a na samej górze rozpościera się przepiękny widok. Biała wieża nie zawsze nosiła taką nazwę. Prawdopodobnie zaraz po wybudowaniu nazywano ją „Wieża lwa”. W XVII w. zmieniono na twierdzę Kalamarii, według innych źródeł twierdzę Jancarzy. Po masakrach Jancarzy w 1826 roku przemianowano ją na Twierdzę Krwi, gdyż na jej szczycie zabijano ludzi. Ściany ociekały krwią. Prawdopodobnie dzisiejszą nazwę prawdopodobnie nadano w 1891, kiedy to Nathan Guidilli zamalował wieżę wapnem w zamian za wyjście na wolność.
Przechodząc dalej od Białej Wieży zobaczycie jednego z najważniejszych greckich postaci czasów starożytnych. To Aleksander Wielki na koniu Bucefale. Obok znajdują się tarcze i sarisy – długie włócznie macedońskiej piechoty. Trzy z przodu i pięć z boku. Mają symbolizować żołnierzy, którzy brali udział w kampanii Aleksandra Wielkiego. Na płaskorzeźbie po zachodniej stronie znajduje się przedstawienie Bitwy pod Issos, gdzie perski władca Dariusz III został pokonany przez Aleksandra Wielkiego. Rzeźba pochodzi z 1974 roku, jest wysoka na 6 metrów i waży 4 tony.
Grecy na każdym kroku przypominają o tym, że to właśnie na ich ziemiach znajdowała się kiedyś Macedonia. Z narodzinami Aleksandra wiąże się kilka historii wskazujących na jego pochodzenie. Jedna z nich mówi, że Aleksander narodził się w dniu, w którym spłonęła świątynia Artemidy w Efezie. Bogini nie mogła uchronić swojego miejsca kultu, gdyż asystowała przy narodzinach Aleksandra. Jaka jest prawda nie wiadomo… Wiemy za to, że był to jeden z najwybitniejszych władców okresu starożytnego. Zmarł w wieku 33 lat podstawiając po sobie wielkie imperium, w którym rozprzestrzeniała się kultura i sztuka grecka.
Około trzystu metrów od pomnika znajduje się rzeźba „Parasole” autorstwa artysty Giorgosa Zongolopoulou. Co ciekawe po raz pierwszy rzeźbę wystawiono na festiwalu sztuki współczesnej w 1995 roku. W 1997 roku kiedy Saloniki zostały Europejską stolicą kultury, rzeźbę przeniesiono w miejsce pomiędzy ogrodem rzeźb, a ogrodem śródziemnomorskim. W 2013 roku znaleziono dla nich nowe miejsce – na bulwarze, przy morzu, niedaleko Białej Wieży i pomnika Aleksandra.
Współczesne Thesaloniki to połączenie wielu epok historycznych. Idąc ulicą Via Egnatia dotrzecie do Łuku Galeriusza, zwanego inaczej Kamara. Wybudowany w IV w.n.e. przez rzymskiego cesarza, który w ten sposób chciał uczcić zwycięstwo nad Persami. Na budowli możemy zobaczyć sceny z życia Galeriusza. Szkoda, że tylko tyle zachowało się do naszych czasów. Przechodząc kawałek dalej w prawo zobaczycie Rotundę, która miała być mauzoleum Galeriusza lub według innych źródeł świątynią Zeusa. Pod koniec IV wieku używano jej jako świątyni chrześcijańskiej. Hagografie pochodzą z V w., jednak dziś zachowały się tylko pod kopułą, ponieważ pozostałe zostały zniszczone, kiedy Turcy zmienili rotundę w meczet. Wtedy też dobudowano minaret. Dziś znajduje się tam Muzeum Sztuki Wczesnochrześcijańskiej.
Idąc dalej Via Egnatia po prawej stronie zobaczyć pomik Elefteriosa Venizelosa, jednego z najwybitniejszych polityków współczesnej Grecji, ośmiokretnego premiera tego kraju. Dokładnie nad placem znajdują się pozostałości agory rzymskiej z II/III w.n.e. Odkryto je podczas budowy budynku sądu. W czasach starożytnych znajdowały się tam budynki użyteczności publicznej, a rynek stanowił gospodarcze i handlowe centrum miasta.
Nad rzymską agorą znajduje się najważniejszy dla Thesalonik kościół poświęcony patronowi miasta – Dimitrowi Bazylika została wybudowana w miejscu, gdzie w czasach rzymskich znajdowały się łaźnie publiczne. Zgodnie z tradycją właśnie tam zginął śmiercią męczeńską św. Dymitr. Dlaczego? Aresztowany i wtrącony do więzienia przekonał młodego Nestora, swego przyjaciela, aby stanął do walki z gladiatorem, który zabijał chrześcijan na arenach, rzucając ich na włócznie. Po zwycięstwie i męczeństwie Nestora Dymitr na rozkaz Maksymiana został w więzieniu zamordowany.
Po edykcie mediolańskim pozwalającym chrześcijanom na kultywowanie swojej religii w miejscu dawnych łaźni wybudowano niewielką świątynię poświęconą Dimitrowi. W krótkim czasie wierni z całego kraju przybywali tutaj pomodlić się i poprosić o uzdrowienie. Dotarł tu między nimi był prefekt Ilirii Leontios, który został uzdrowiony. W podziękowaniu, w miejscu niewielkiej świątyni wybudował trzynawową bazylikę, która niestety spłonęła w VII w.
