Poniżej chcę się z Wami podzielić informacjami na temat świątyń i budynków, które znajdowały się na Akropolu. Niektóre z nich nie przetrwały do naszych czasów, inne możemy nadal podziwiać. Zaczniemy od świątyni Ateny Nike przy Propylejach, następnie Brauroneion, Chalkoteka, santkuarium poświęcone cesarzowi Augustowi i Rzymowi. Wspomnę też gdzie znajdowała się świątynia Zeusa Plieus, miejsce poświęcone herosowi Pandionowi, a także co to takiego Arrephorion i gdzie był usytuowany.

Świątynia Ateny Nike znajduje się przy Propylejach. Powstała w miejscu, gdzie w czasach mykeńskich znajdowała się wieża obronna. Prawdopodobnie dlatego ma przypominający basztę kształt. Ze źródeł dowiadujemy się, że w w VI w. znajdowała się tu drewniana świątynia poświęcona Nike, którą zniszczyli Persowie w 480r.p.n.e. Z tamtych czasów pochodzi ołtarz (eschara), który prawdopodobnie był bazą do Ksoanonu – drewnianego wizerunku bóstwa w kształcie słupa z opracowaną głową. Pierwsze próby odbudowy rozpoczęły się w 468 r.p.n.e. za czasów Kimona. Wtedy powstała nowe kamienne sanktuarium i ołtarz, który znajdował się przed świątynią. Oprócz Nike, czczono tutaj Charyty – bogini wdzięku, piękna i radości, a także Hekate – bogini bogini ciemności, czarów, magii oraz świata istot i zjawisk nadprzyrodzonych. Fundamenty wcześniejszych świątyń znajdują się pod podestem sanktuarium.

Dzisiejsza budowla powstała w latach 426-421 r.p.n.e. za czasów Peryklesa. Architektem, który czuwał nad wykonaniem prac został Kalikrates. Ważnych informacji o jej budowie dostarczają nam starożytne inskrypcje, głównie uchwały Urzędu Miasta Aten, które odnoszą się do tego dzieła.  

Pauzaniasz w swoim dziele opisuje świątynię jako Apteros Nikis – Wygrana Bezskrzydła. W środku znajdowała się rzeźba bogini bez skrzydeł – miało to upewnić mieszkańców, że zwycięstwo nigdy nie odleci i na zawsze pozostanie w Atenach.

Sanktuarium wybudowano w porządku jońskim z serią czterech monolitycznych kolumn po przeciwnej stronie. W środku znajdowała się cella – najważniejsze miejsce w świątyni, gdzie ustawiono posąg bóstwa. Nie było pronaosu – przedsionka, typowego dla greckich świątyń.

Fryz dekorujący budowlę wykonał Agorakritos, rzeźbiarz pochodzący z Paros, uczeń Fidiasza. Ukazywał walki Greków z Persami, a także rywalizacje hoplitów między sobą. Po wschodniej stronie wyrzeźbiono bogów, którzy przyglądają się bitwom. Niestety niewiele zachowało się z tympanonów. Prawdopodobnie przedstawiono na nich Gigantomachię (po stronie zachodniej) i Amazonomachię (po stronie wschodniej).

W 409 r.p.n.e. wybudowano marmurową balustradę, która prawdopodobnie miała chronić przychodzących wiernych. Wyrzeźbiono tam skrzydlate boginie zwycięstwa, które przynoszą ofiarę. Siedząca Atena ogląda ten spektakl. Część z wymienionych rzeźb można zobaczyć w Muzeum przy Akropolu.

Świątynia przetrwała praktycznie nienaruszona do V w.n.e., kiedy to zamieniono ją w kościół. Turcy przechowywali w środku proch. W 1686r. aby uchronić się przed Wenecjami zburzyli ją, a materiał użyli do budowy muru obronnego. Pierwsze prace renowacyjne rozpoczęły się w 1834 roku. Od 2000 r. prace konserwatorskie prowadzi Służba Renowacji Zabytków Akropolu.

Świątynia Artemis Brauronia  (Brauroneion) znajdował się po prawej stronie Propylei wzdłuż południowej ściany Akropolu. Ofiarowano go Artemidzie Brauron – patronce młodych kobiet, a także położnych. Prawdodobnie funkcjanowała jako część wielkiego sanktarium w starożytnej Brauron (dzisiejszej Wrawronie w Attyce). Świątynię datuje się na VI w.p.n.e., a jej inaugurację przypisuje tyranowi Pizystratowi, których pochodził z okolic Brauron. 

W głównym miejscu świątyni znajdowała się drewniana rzeźba Ksoanon poświęcona Artemidzie, identyczna jak w Brauron. Pauzaniasz wspomina, że od połowy IV w.p.n.e. znajdowała się tam druga rzeźba bogini, dzieło Praksytelesa. Głowę rzeźby można dziś zobaczyć w muzeum przy Akropolu. Ze świątyni niewiele przetrwało do naszych czasów.  

Za świątynią Artemidy w stronę Partenonu znajdowała się Chalkoteka – budowla, której nazwa i użycie znane jest ze starożytnych inskrypcji. Przechowywano tam dary wotywne: rzeźby, broń, statuetki, hydrie – naczynia do przechowywania wody.

Jedna z inskrypcji z IV w.p.n.e. mówi, że wszystkie dary, które znajdowały się w Chalkotece musiały być zapiane na kamiennej kolumnie znajdującej się przed budynkiem. Chalkoteka  powstała w V w.p.n.e., choć Pauzaniasz nie wspomina o nim podczas swojego opisu. Być może dlatego, że nie była to interesująca budowla pod względem historycznym czy architektonicznym.  Budynek był na planie prostokątna, z którego zachowały się tylko fundamenty.

Rzymianie też chcieli mieć swój wkład na Akropolu. Świątynia Rzymu i Augusta powstała w I w.p.n.e. i znajdowała się na wschód od Partenonu i Erechtejonu. Została ofiarowana przez Ateńczyków Rzymowi i Augustowi. Pauzaniasz również o niej nie wspomina. Być może dlatego, że uznał ją za mało ważną. Świątynia była okrągła z jedną serią kolumn i nie posiadała ścian. W środku znajdował się posąg cesarza Augusta.

Po wschodniej stronie wzgórza znajdowała się świątynia poświęcona Zeusowi Polieus, a w miejscu dzisiejszych toalet, a dawnego muzeum stała świątynia poświęcona herosowi Pandionowi – królowi Aten, ojcu Erechteusza.  

W półocno-zachodniej części Erechtrejonu wzdłuż północnych murów znajdował się Arrephorion. Był to mały kwadratowy budynek w którym mieszkały Arrephoroi – młode dziewczyny, które szyły peplos ofiarowywany bogini podczas Wielkich Panateji . Kobiety brały też udział w misteriach. Jak widzicie Akropol był ofiarowany Atenie, ale na wzgórzu znajdowały się miejsca w których czczono też wielu innych. Nie da się jednak ukryć, że najważniejszą i największą świątynią pozostaje Partenon.