Niedawno na blogu pojawił się wpis o greckim kościele prawosławnym, a także o różnicach pomiędzy kościołem katolickim. Możecie go znaleźć tutaj. Dziś z kolei chciałabym opisać Wam kościół prawosławny w środku, a także jak wygląda liturgia.

Warto wiedzieć, że podczas mszy używa się języka Katharewousa gr. Καθαρεύουσα , czyli greka oczyszczona. W XIX wieku językoznawca Adamonidos Korais stwierdził, że ówczesnego języka greckiego należy usunąć zapożyczenia i słowa, które na stałe weszły do niego podczas 400 lat tureckiej niewoli. Opracował język katharewousa – która nawiązywała do greki klasycznej formami gramatycznymi. Język był niezrozumiały i trudny do przyswojenia dla mieszkańców Ellady, którzy na co dzień używali dimotiki, czyli języka ludowego. Przez 140 lat jednak katharewousa był językiem urzędowym Grecji. Dziś używa się go w greckim kościele prawosławnym, razem z językiem starogreckim.

Kościół na placu Monastiraki, Ateny

Żeby wejść do Kościoła, trzeba być odpowiednio ubranym. Panie powinny mieć zakryte kolana i ramiona, a panowie długie spodnie. Kościoły prawosławne zbudowane są na planie krzyża greckiego. Mają cztery ramiona, symbolizujące cztery strony świata. Krzyż ma być symbolem triumfu nad grzechem i śmiercią. Kościoły są zawsze ukierunkowane na wschód – wierzy się, że ze stamtąd przyjdzie Jezus Chrystus w dniu Sądu Ostatecznego. Każdy kościół ma kopuły. Mają one symbolizować niebo, Boga, świętych i świat anielski. Liczba kopuł nie jest przypadkowa:

– 1 – symbol Boga

– 2 – dwie natury Jezusa Chrystusa – boską i ludzką

– 3 – Trójca Święta

– 5 – Jezus Chrystus i czterech Ewangelistów

– 7 – siedem sakramentów

– 9 – dziewięć stopni anielskich

– 13 – dwunastu apostołów i Jezusa Chrystusa

Kościół św. Nektariusza, Egina

Bardzo ważne w kościele są ikony, czyli święte obrazy przedstawiające Matkę Bożą, Jezusa Chrystusa, a także Jana Chrzciciela i świętych. W początkach chrześcijaństwa niewiele osób umiało czytać, dlatego też tworzono ikony. W ten sposób pokazywano historie z Pisma Świętego. Był to sposób zapoznania się z Ewangelią i pierwszymi męczennikami.

Agios Dimitrios, Thessaloniki

Mówi się, że ikony się pisze, a nie maluje. Dlaczego? Ponieważ ich zadaniem od początku było głoszenie i ukazanie tego, co opisuje Ewangelia słowami. Przez swoje bogactwo, symbolikę ikona rodzi wiarę, która rozpala się w człowieku ze słyszenia. Istnieje kanon pisania ikon. Prawosławni wierzą, że ktoś po raz pierwszy stworzył wizerunek świętego tak jak go widział, dlatego nie można go zmienić, ikona musi mieć taki sam wizerunek. Często można zobaczyć Greka, który całuje ikonę. Są one okadzane, przy nich palą się świece i lampy oliwne. Pod ikoną często znajdują się tabliczki wotywne. Niektóre mają wygrawerowane części ciała. W ten sposób Grecy chcą podziękować lub poprosić o uzdrowienie. Wchodząc do kościoła zobaczycie świeczki. Grecy za drobną opłatą kupują taką świeczkę i zapalają w różnych intencjach, między innymi prosząc o zdrowie dla całej rodziny.

Panagia Ekatontapiliani, Paros

Najważniejszym miejscem w świątyni jest ikonostas. Pełen może mieć nawet pięć rzędów. Na środku znajdują się carskie wrota – tędy kapłan wynosi ciało i krew Jezusa Chrystusa – najwyższego cara. Ikonostas oddziela ołtarz od środkowej części, przeznaczonej dla wiernych. Jeśli jest zdobiony zazwyczaj przedstawia zwiastowanie Najświętszej Maryi Panny. Na ikonostasie zawsze będą ikony. Po lewej stronie wizerunek najbardziej czczonego lokalnego świętego. Obok Hodigitria – Matka Boża, przewodniczka. Ręką wskazuje na Jezusa Chrystusa, który jest jedyną drugą do zbawienia. Może być również wizerunek Eleusa – Matka Boża miłująca, stykająca się policzkami z Jezusem Chrystusem. Po prawej stronie carskich wrót ujrzymy wizerunek Jezusa Chrystusa i patrona kościoła.

Monastyr Agia Lavra, Kalavrita

Warto wspomnieć jak wygląda nabożeństwo w greckim kościele prawosławnym. Zaczyna się w niedzielę o godzinie 7.00 i trwa do 10.00. Warto pamiętać, że jest to kilka nabożeństw połączonych razem, których uwiecznieniem jest liturgia. Rozpoczyna się modlitwą za zmarłych. Zgodnie z tradycją to niedziela jest pierwszym dniem tygodnia. Na liturgię powinno przyjść się naczczo. Ciało i krew Chrystusa powinny być pierwszym posiłkiem. Ok. 9.30 wierni przyjmują Eucharystię, pod postacią chleba kwaszonego i wina. Podaje się ją łyżeczką, kapłan ma przy sobie specjalny ręcznik, gdzie można otrzeć buzię.

W greckim kościele prawosławnym nie używa się organów i innych instrumentów. Mamy 3-5 osobowy, męski chór, który śpiewa psalmy. Do domu każdy wierny otrzymuje kawałek chleba. Liturgia odprawiana jest za ikonostasem, tyłem do ludzi, jest to sfera sacrum. Używa się języka katharewousa i starogreki. Wierni niewiele rozumieją, często przychodzą tylko na czas Eucharystii. Niektórzy wychodzą po kilkunastu minutach, inni udają się na dwór by porozmawiać ze znajomymi czy odebrać telefon. Nie ma mistycznej atmosfery ani tajemniczości. To nie oznacza, że nie wierzą, po prostu każdy z nich przeżywa liturgię na swój własny sposób. Przyznam się Wam szczerze, że w greckim kościele byłam kilkakrotnie i w ogóle nie mogłam się skupić, aby choć chwilę się pomodlić.

W następnym wpisie postaram Wam się przybliżyć jedno z najważniejszych greckich sakramentów – chrzest. Pewnie nie możecie się doczekać?